شنوای شناسی

شنوایی‌شناسی یا ادیولوژی علم مطالعهٔ اختلالات شنوایی و تعادلی از راه شناسایی و ارزیابی عملکرد شنوایی و تعادلی و توانبخشی آن است. یکی از زیر شاخه‌های شنوایی‌شناسی ،شنوایی‌سنجی می‌باشد. البته حوزه علم شنوایی‌شناسی بسیار وسیع‌تر از مطالعهٔ انحصاری دستگاه شنوایی است و به بررسی دستگاه دهلیزی^[۱] و تعادل و همچنین بررسی چگونگی پردازش اطلاعات دریافتی از حس شنوایی در دستگاه عصبی مرکزی نیز می‌پردازد.

رشته شنوایی‌شناسی به مباحث آموزشی و پژوهشی آخرین دستاوردهای علمی در حیطه‌های تشخیصی، حفاظت شنوایی و پیشگیری از اختلالات شنوایی و تعادل و توانبخشی به موقع افراد دچار آسیب شنوایی و تعادل و مدیریت طراحی وسائل و تجهیزات شنوایی‌شناسی می‌پردازد. از جمله این اقدامات می‌توان به تجویز سمعک، وسایل کمک شنوایی و اقدامات ادیولوژیک در جراحی کاشت حلزون ^[۲] شنوایی اشاره نمود.

شنوایی‌شناس ^[۳] متخصص علم شنوایی‌شناسی است. شنوایی‌شناس در شناسایی، تشخیص، درمان، توانبخشی و پایش بیماری‌های دستگاه شنوایی و دهلیزی گوش تخصص دارد. شنوایی‌شناس در حوزه تشخیص، مدیریت و/یا درمان مشکلات شنوایی و تعادل مهارت دارد. تجویز و فیتینگ سمعک، وسایل کمک ارتباطی، پیشنهاد و مشاوره انجام جراحی کاشت حلزون شنوایی و برنامه‌ریزی پروتز کاشت حلزون بر عهده این متخصص است. مشاوره به خانواده نوزادانی که به تازگی وجود کم شنوایی در آنان تشخیص داده شده‌است و آموزش مهارت‌های ارتباطی و جبرانی برای سازگاری با کم شنوایی اکتسابی در بزرگسالان از جمله وظایف شنوایی‌شناس است. این متخصصین همچنین در طراحی و اجرای برنامه‌های حفاظت شنوایی فردی و صنعتی، برنامه‌های غربالگری شنوایی نوزادان در بدو تولد، برنامه‌های غربالگری شنوایی مدارس و ساخت و فیتینگ تجهیزات حفاظت شنوایی و محافظ‌های گوش برای جلوگیری از کم شنوایی، ایفای نقش می نمایند. علاوه بر این، برخی شنوایی شناسان دارای مدرک دکتری شنوایی‌شناسی به عنوان محققین علم شنوایی و تعادل در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مشغول هستند.

در طی جنگ جهانی دوم، سربازانی که دچار کم‌شنوایی می‌شدند برای ارزیابی مشکل شنوایی و توان‌بخشی آن به متخصصینی ارجاع می‌شدند که امروزه با عنوان شنوایی‌شناس از آنان نام برده می‌شود. در واقع ریشه شکل‌گیری رشته شنوایی‌شناسی از جنگ جهانی دوم و پس از گردهمایی متخصصین مختلف نظیر پزشکان، روان‌شناسان، متخصصین گفتار و معلمین ناشنوایان است. به درستی مشخص نیست که چه کسی اولین بار از عبارت شنوایی‌شناسی استفاده کرد اما یکی از کسانی که در طرح و ترویج این عبارت و شناساندن این رشته تخصصی نقش به سزایی داشته، Reymond Carhart بوده‌است. شنوایی‌شناسی در دهه ۴۰ میلادی آکادمیک گردید و با پیشرفتی که تاکنون داشته‌است، امکان ادامه تحصیل در آن تا درجه دکترا وجود دارد و نه تنها تاکنون از اهمیت آن کاسته نشده‌ است بلکه به واسطه صنعتی شدن جوامع و همچنین افزایش جمعیت سالمندان - به دلیل توفیقات بشر در غلبه بر بیماری ها- جایگاه جدیدی یافته‌است.

رشته شنوایی‌شناسی بعد از جنگ جهانی دوم در آمریکا شکل گرفت و پس از آن با توجه به تحول و پیشرفت تکنولوژی در جهان این رشته در اروپا، آسیا و اقیانوسیه گسترش یافت و نیز در کشورهایی نظیر هند، امریکا، استرالیا، ترکیه، مصر و ... تا مقطع دکتری تخصصی (PhD) دانشجو می‌پذیرد.

در ایران[ویرایش]

این رشته تحصیلی در ایران ابتدا در دانشگاه ملی سابق (شهید بهشتی فعلی) در سال ۱۳۵۲ در مقطع کاردانی تأسیس شده‌است. در سال ۱۳۵۵ نیز در مقطع کارشناسی در دانشکده علوم توانبخشی (دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران فعلی)، که در آن زمان به‌طور مستقیم زیر نظر وزارت علوم بوده، جذب دانشجو صورت گرفته‌است. مقطع کارشناسی ارشد این رشته نیز در سال ۱۳۷۱ راه اندازی گردیده و هر سال تعداد محدودی دانشجو در این مقطع پذیرفته می‌شوند. از سال ۱۳۸۷ نیز پذیرش دانشجو در مقطع دکتری شنوایی شناسی آغاز گردیده‌است.